આંટા (થ્રેડ) વિશે મહત્ત્વની બાબતો-1

ચિત્ર ક્ર. 6

આંટાની શરુઆતમાં શૅમ્ફર આપવાના બે કારણ હોય છે. પહેલું કારણ એ કે એનાથી આંટા બનાવનાર ટૂલ પર ધીમે ધીમે ભાર વધે છે અને બીજું એથી પણ વધુ મહત્ત્વનું કારણ એ કે આંટાની શરૂઆતનો ભાગ પાતળો થઇ વાંકો ન વળી જાય અને આંટાનો ઉપયોગ કરતી વખતે કોઈ તકલીફ ન પડે.

પૂરતો શૅમ્ફર હોવા છતાં જાડા આંટાઓમાં શરુઆતના પાતળા ભાગને દૂર કરવા માટે, મિલિંગ અથવા ગ્રાઇન્ડિંગ કરવું જરૂરી બને છે. આંટા બનાવતી વખતે વાપરવામાં આવતું ટૂલ, આંટાની પૂર્ણ લંબાઈમાં સહજતાથી ફરે અને ક્યાંય પણ અધૂરો આંટો ન હોય, એ કારણસર જ આંટાને અંતે રિલીફ આપવામાં આવતી હોય છે.

સાદા લેથ પર આંટા પાડવાના કામમાં પણ ઑપરેટરને આંટા પાડવાની લિવર બહાર કાઢવા માટે થોડો અલાઉન્સ આપવામાં આવે છે. અપવાદરૂપ પરિસ્થિતિમાં જ્યાં રિલીફ બહુ જ ઓછી હોય, ત્યાં થ્રેડ મિલિંગનો વિચાર કરાવો જોઈએ.

સી.એન.સી. ટર્નિંગ મશીન અથવા સી.એન.સી. વર્ટિકલ ટેરટ લેથમાં આંટા પાડવાના કાર્યમાં ચકના અંશાત્મક સ્થાનનો ફીડબૅક આપવાની પ્રણાલી આપવામાં આવી હોય છે. ખાસ કરીને જ્યાં ભારે સી.એન.સી. લેથ અથવા વર્ટિકલ ટરેટ લેથ પર આંટા પાડવાનું કામ કરવામાં આવે છે, ત્યારે બે પિચથી વધુ રિલીફ દેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે કેમકે જડત્વને (ઇનર્શિયા) કારણે એકાદ પલ્સ ચૂકી જાય છે અને ટૂલ હજી એક પિચ આગળ આવી શકે છે. બે પિચની રિલીફ દેવાને કારણે એક પ્રકારની સુરક્ષિતતા મળે છે.

5. કાર્યવસ્તુની ધાતુ : યંત્રણક્ષમતા, ચિપ બ્રેકિંગ, ઇન્સર્ટનો ઘસારો, કર્તન પૅરામીટર, ઇન્સર્ટની પસંદગી એની પાર્શ્વભૂમિ પર કાર્યવસ્તુની ધાતુનો અભ્યાસ કરવો મહત્ત્વપૂર્ણ હોય છે. એમાં પણ જો યંત્રણ કરવા માટે જટિલ એવા અમુક વિશિષ્ઠ શ્રેણીના સ્ટેનલેસ સ્ટીલ પર અથવા યંત્રણ કરવા માટે સખત હોય તેવી અન્ય ધાતુઓ પર જો આંટા પડવાના હોય, તો કર્તન પ્રક્રિયાનું આયોજન કરનાર એન્જિનિયરના કર્તન ટૂલ્સ અને તેના કર્તન વિષયક પ્રાત્યક્ષિક જ્ઞાનની કસોટી પણ થઇ જાય છે. આવા વખતે સી.એન.સી. પ્રોગ્રામરને ટૂલ અને કાર્યવસ્તુ, બન્નેનું કોઈપણ પ્રકારનું નુકસાન ટાળી ઓછામાં ઓછા ખર્ચમાં અને ઉત્તમ ઉત્પાદન ક્ષમતા સાથે ઉતમ ગુણવત્તાનું કાર્ય થઇ શકે તેવો પ્રોગ્રામ બનાવવાનો પડકાર એમણે ઝીલવો પડશે. આ મુદ્દા પર પ્રોગ્રામિંગ વિભાગ સાથે વિસ્તૃત ચર્ચા કરવી જરૂરી રહેશે.

6. સપાટી કઠણ કરવામાં આવેલ કાર્યવસ્તુ પરંતુ નરમ આંટા

ક્યારેક કોઈ કાર્યવસ્તુનું હાર્ડનિંગ કરવામાં આવતું હોય છે. પરંતુ, ડિઝાઈનની દૃષ્ટિએ આંટાનું હાર્ડનિંગ કરવાનું નથી હોતું. આવા સમયે હીટ ટ્રીટમેન્ટના (ઉષ્ણતોપચાર) વિશેષજ્ઞોની સલાહ લઈને બે પ્રકારના ઉપાય કરી શકાય છે.

પ્રથમ ઉપાયમાં ફિનિશ ટર્નિંગ માટે થોડો અલાઉન્સ રાખી આંટા હોય તે ભાગોનું યંત્રણ કરવામાં આવે છે. (ચિત્ર ક્ર. 7)

 

 

ચિત્ર ક્ર. 7 : માસ્કિંગ

 

હીટ ટ્રીટમેન્ટમાં યંત્રભાગના આંટાવાળા ભાગપર કોઈ વિશેષ રસાયણનો લેપ ચડાવેલ હોવાથી હીટ ટ્રીટમેન્ટને કારણે તે ભાગનું હાર્ડનિંગ થતું નથી. ત્યારબાદ વ્યાસનું તથા આંટાનું અંતિમ યંત્રણ કરવામાં આવે છે.

 

બીજી પદ્ધતિમાં આંટાવાળી સપાટી પર હાર્ડનિંગ કરવા માટેની જાડાઈ કરતા વધુ અલાઉન્સ રાખવામાં આવે છે. (ચિત્ર ક્ર. 8) સપાટીનું કાર્બ્યુરાઈઝિંગ કર્યા બાદ કાર્યવસ્તુ ટર્નિંગ સેન્ટર પર લઇ જવામાં આવે છે અને આંટા પાડવા માટે પૂરતો અલાઉન્સ રાખીને કાર્બ્યુરાઈઝિંગનો થર કાઢી નાખવામાં આવે છે. ત્યાર પછી જ્યારે કાર્યવસ્તુનું સખ્તીકરણ (હાર્ડનિંગ) કરવામાં આવે છે, ત્યારે આંટાવાળા ભાગ પર કાર્બ્યુરાઈઝ થર કરેલ સપાટી ન હોવાને કારણે એ ભાગનું હાર્ડનિંગ થતું નથી. છેલ્લે તેનું અંતિમ ટર્નિંગ અને આંટા પાડવાનું કામ કરવામાં આવે છે.

 

 

 

ચિત્ર ક્ર. 8 : કાર્બ્યુરાઇઝ થર

 

આ તમામ પ્રક્રિયામાં કાર્યવસ્તુની વધારાની હેરફેર, યંત્રણ અને વિલંબ અંગભૂત હોય જ છે.

 

7. અન્ય કામો : લોડિંગ/અનલોડિંગ અને હૅન્ડલિંગમાં થનારું નુકસાન ટાળવા માટે આંટા પાડવાનું કામ જેટલું શકય હોય તેટલું અંતે જ કરવું જોઈયે, એવું મને લાગે છે. આંટાને કાટરોધક રસાયણોનો લેપ ચડાવીને અથવા વિશેષ ગમ ટેપ દ્વારા યોગ્ય સુરક્ષા આપવી જરૂરી છે અને યંત્રભાગનું હૅન્ડલિંગ તેમજ સ્ટોઅરેજ વિશેષ કાળજીપૂર્વક કરવું જરૂરી છે.

 

આગળના લેખમાં આપણે આંટા પાડવા માટેના ટૂલિંગ અને ગેજની ચર્ચા કરીશું.

 

 

 

9881138114

[email protected]

ગિરીશ દેવ મેકૅનિકલ એન્જીનીયર છે અને તેઓ એન્જીનિયરિંગ ક્ષેત્રના વિવિધ વિભાગોમાં તેમજ સલાહકાર તરીકે કામ કરવાનો કુલ 42 વર્ષનો અનુભવ ધરાવે છે.